Những thằng già nhớ mẹ

Hai mươi năm trước, ông tổng giám đốc công ty tôi mất mẹ. Lúc đương quyền, ông đem mẹ vào Sài Gòn ở với ông. Khi ông về hưu, bà đòi về quê ở vùng ngoại ô Hà Nội và mất ở đó. Tôi đến thăm khi ông trở lại Sài Gòn được vài tháng.

 

Ảnh: Trần Việt Đức

- Tuổi già được về quê sống những năm tháng cuối đời, rồi mất nhẹ nhàng như thế thì còn gì bằng – tôi an ủi.

- Mất mẹ, tớ cảm thấy thiêu thiếu thế nào ấy…

- Thiếu cái gì?

- Tớ muốn trồng giàn bầu hay giàn mướp sau nhà cho mát, nhưng sợ kiến… Tớ vẫn hay hỏi bà những chuyện lặt vặt như thế. Tớ sinh ra ở quê, nhưng có sống ở quê đâu. Bây giờ bà mất, tớ chẳng biết hỏi ai…

Hồi đó tôi mới xấp xỉ 40, còn mẹ, thấy cái thiêu thiếu của ông đúng là lẩm cẩm. Bây giờ thì tôi cảm được cái thiêu thiếu của ông thế nào rồi.

Tôi có thằng bạn hồi trung học. Tay này quậy phá dàn trời. Trường đuổi học, mời phụ huynh đến thông báo. Mẹ nó đến, đứng khoanh tay như người phạm tội, nhẫn nhục nghe thầy tổng giám thị trút cơn thịnh nộ, hài tội thằng con gần nửa tiếng đồng hồ. Mẹ nó chảy nước mắt: "Nhà cháu nghèo, chạy cơm từng bữa cho anh em nhà nó có cái ăn. Nhà cháu lại không biết chữ, biết thế nào mà dạy nó. Nhờ thầy cô thương đến mà dạy dỗ. Đuổi học, thì nó học ở đâu? Ra trường tư làm gì có tiền. Trăm sự nhờ thầy thương cháu, roi vọt cho cháu nên người. Để rồi tối về, nhà cháu răn đe nó…" Cơn thịnh nộ trôi qua, dường như thương cảm với người đàn bà quê mùa trước mặt, thầy tổng giám thị rồi cũng bỏ qua.

Tôi và thằng ông mãnh đó lấp ló ngoài văn phòng theo dõi. Nó cười hi hí khi biết tai qua nạn khỏi. Chưa hết, hôm sau nó hớn hở: "May quá, bà già tao giấu biệt chuyện này với ông già, nếu không thì… hì hì…"

Hôm rồi, thằng ông mãnh về nhà sau ca đêm, ngồi uống rượu một mình, lướt net, đọc được bài Cá bống kho tiêu nào đó, gọi phone cho tôi từ Mỹ, nói rằng tự nhiên nhớ mẹ, rồi khóc hu hu qua điện thoại: "Cả đời tao làm khổ bà già. Bà già bệnh, tao bận việc, cứ hẹn lần, không về chăm sóc được. Bà già mất, tao về, không kịp nhìn mặt… Tiền bạc bây giờ có ích gì…" Mẹ nó mất cũng gần mười năm rồi… Càng quậy phá, càng mềm nhũn. Nguôi ngoai gì nổi!

Mẹ tôi mất hồi đầu năm. Thấy tôi buồn, thằng bạn học rủ về quê nó ở Châu Đốc chơi cho khuây khoả. Chén thù chén tạc, say tuý luý cả bọn chệnh choạng kéo nhau đi hát karaoke. Thằng bạn cầm micro: "Xin giới thiệu với các anh em Châu Đốc, thằng bạn tôi ở Sài Gòn vừa mất mẹ. Tôi xin hát tặng nó bài… Bông hồng cài áo". Rồi nó say sưa hát, động tác biểu diễn như một ca sĩ chuyên nghiệp. Bỗng nhiên giọng hát run run... Nó khóc nấc lên. Cách đây hai năm, tôi ghé Châu Đốc dự đám tang mẹ nó.

Chuyện khác, lần này không phải "thằng", mà là… bà già. Tôi có cô bạn người Ý trạc tuổi, mỗi lần về Milan, ra nghĩa trang thăm mẹ, mang theo thỏi sôcôla ngày xưa bà thích ăn (mà cô ta cũng thích nữa), bẻ sôcôla, cùng ăn với cái… bóng mẹ. Sôcôla Tây thay cho nhang đèn ta, cũng chỉ là tấm lòng. Mẹ cô ta mất cũng mười năm rồi.

Lại có thằng, có thức ăn hay trái cây nào hay hay, lại mang để trên bàn thờ mẹ, và đặc biệt chỉ thích món ăn lấy từ bàn thờ mẹ. Khách đến chơi, thân thiết lắm mới mang đồ cúng mẹ xuống đãi. Hỏi vì sao? Ừ, thì cũng như hồi xưa bà cho mình ăn vậy, có gì ngon cũng để dành cho mình…

Mà có thằng con nào, dù làm tới cái ông vĩ đại cỡ nào, trưởng thành trong con mắt của mẹ đâu? Có thằng sáu chục tuổi, xách xe ra khỏi nhà, vẫn bị gọi vì "lại quên mang nón (bảo hiểm)". Mùa mưa, trời chưa mưa, ngồi một chỗ, nhưng vẫn gọi vói nhắc thằng con "mang theo áo mưa".

Tôi có thằng bạn người Đức chừng... 50, ra đường cũng bị bà già vói theo "Alex, quên mang dù!" Thằng này lúc nào cũng vênh váo tự hào vì còn mẹ. Nó khoe: "Từ hồi tôi qua Việt Nam, mẹ tôi lấy làm lạ vì tôi quan tâm tới bả nhiều lắm. Bả vui!" Alex làm ăn ở Việt Nam hơn 12 năm rồi.

Bông hồng đỏ hay bông hồng trắng cho ngày – của – mẹ, đối với tôi chỉ là biểu tượng, chẳng ép phê gì. Ký ức về mẹ, dù gần hay xa, mới là điều nhức nhối. Tuổi càng cao, càng dễ quên chuyện trước mắt, nhưng càng nhớ chuyện xa xôi. Tuổi đời, tình đời trải miết rồi, nay nhớ về mẹ, thôi thì với bao điều thiếu sót và ray rứt, cứ giá mà… giá mà…

Nụ cười của người già, dù là nghễnh ngãng, dù là mù loà… nhớ lại, sao mà dễ thương chi lạ, nhớ xoáy tận đáy lòng. Ray rứt và ân hận là thế! Ước gì thời gian lùi lại, sẽ tìm cách ghẹo bà, để có nhiều hơn nụ cười móm mém như thế. Nụ cười của mẹ già là nụ cười mãn nguyện, con cháu chưa quên bà, vẫn ở bên bà.

Tôi viết bài này, tặng cho các bạn trẻ U 30, 40... gì đó. Các bạn hẳn có nhiều cơ may còn mẹ. Hãy biết trân trọng thời gian bên mẹ. Tôi biết (cũng như tôi ngày xưa), cách biện minh dễ nhất là bận việc và hẹn lần.

Thời gian chắc gì đã làm nguôi ngoai nỗi nhớ?

Nhà thơ Nguyễn Khuyến có câu thơ khóc bạn:

Tuổi già giọt lệ như sương
Hơi đâu ép lấy hai hàng chứa chan
Ừ, nếu giọt lệ già này mà nhớ mẹ, thì ray rứt biết chừng nào!

 

Vũ Thế Thành